Online informatie: vriend of vijand

Patiënten zoeken steeds vaker aanvullende informatie online en via social media. 74% van de Nederlanders van 12 jaar en ouder zoekt geregeld naar gezondsheidsinformatie; veel patiënten gebruiken social media voor ervaringsverhalen en meningen (www.gezondheidsnet.nl).

Recent onderzoek toont dat online informatie invloed kan hebben op verwachtingen, behandelkeuzes en therapietrouw — zowel negatief (therapie‑weigering) als positief (meer betrokkenheid, beter geïnformeerde vragen) (Starcevic, 2024). Dit whitepaper vat recente onderzoeken samen en geeft direct toepasbare spreekkamertips.

Belangrijkste bevindingen uit de recente literatuur

• Veel (oncologische) patiënten gebruiken online bronnen: studies tonen dat een groot deel van patiënten aanvullende informatie zoekt over prognose en bijwerkingen. Dit beïnvloedt de gesprekken in het ziekenhuis (Ferraris et al., 2023; Starcevic, 2024).
• Misinformatie kan leiden tot veranderde behandelvoorkeuren of vertraging in op evidence gebaseerde zorg, vooral wanneer onjuiste claims sterk emotioneel of sociaal gedeeld worden (Broom and Tovey, 2008; Novi et al. 2024; Wang et al., 2019).
• Ruim 40% van de artsen geeft aan dat medische desinformatie heeft geleid tot een toename van de werkdruk (www.knmg.nl).
• Wanneer artsen online bevindingen erkennen en geïntegreerd bespreken, kan dit het gevoel van eigenaarschap en gedeelde besluitvorming verbeteren. Dit kan resulteren in betere uitkomsten van het consult (Starcevic, 2024).
• Effectieve spreekkamerstrategieën (empathie, duidelijke taal, controletechnieken) verminderen misverstanden en vergroten acceptatie van klinische aanbevelingen (Leotin, 2025).

Direct toepasbare tips

De onderstaande tips zijn kort, evidence‑based en toepasbaar in een druk consult.

• Allereerst is het van belang dat de patiënt open staat om een ander standpunt te beluisteren dan de informatie die zij reeds hebben gevonden. Vind uit of de patiënt in de spreekkamer zit voor bevestiging van de gevonden informatie óf voor een eerlijk advies (Van de Loo, 2024).
• Maak online informatie bespreekbaar, bijvoorbeeld met de vraag  “Heeft u online iets gezien over uw ziekte of behandeling dat u wilt bespreken?” Dit normaliseert het onderwerp en voorkomt dat misinformatie onbesproken blijft (Forgie et al 2021).
• Evalueer bron en aard in één zin , dit kan door een vraag als: “Waar heeft u het gezien — een persoonlijke post, een blog, of een verwijzing naar een studie?” Benoem kort het verschil tussen anekdote en wetenschappelijk bewijs (Vatkar et al. 2025).
• Het is belangrijk om empathische te blijven in het gesprek (bv. “Dat klinkt beangstigend — dat snap ik”). ( Gevolgd door een kernachtige correctie met één hoofdpunt en bronvermelding (NIH CEAL, 2021).
• Integreer online bronnen in shared decision making. Vraag bijvoorbeeld naar de patiënts motivatie en waarden en verbind die aan klinische opties: “U zegt dat u kwaliteit boven behandelingstijd stelt — daarom is optie A passender.” Betrek online informatie als input, niet als tegenstander (Van de Loo, 2024).
• Bied betrouwbare, korte naslaglinks en schriftelijke samenvattingen. Geef 1–2 betrouwbare Nederlandse of internationale sites (bijv. KWF / Kanker.nl) of een korte één‑pagina samenvatting van het consult. Dit zou invloed kunnen hebben op het vervolgzoekgedrag naar onbetrouwbare bronnen (www.knmg.nl).

Positieve kanten

Wanneer online informatie van betrouwbare bronnen wordt gebruikt en besproken, kan dit leiden tot actiever patiëntenbetrokkenheid en betere therapietrouw. Gebruik deze kans om gedeelde besluitvorming te versterken.

Conclusie

Desinformatie beïnvloedt zorg, maar spreekkamerinterventies zijn effectief en praktisch uitvoerbaar. Maak u dit beleid eigen, gezien het feit dat meer dan 70% van de patiënten online naar informatie zoekt.

Vraag kort naar online bronnen, erken de informatie empathisch en beslis samen welke behandelstappen er genomen zullen worden op basis van beschikbare informatie.

Maak van online informatie uw vriend en niet uw vijand: Met de juiste hulp beïnloedt de informatie uw patiënten positief doordat men zich meer betrokken en geïnformeerd voelt!

Volg de e-learning

In de e-learning Communicatie met patiënten wordt u meegenomen, aan de hand van verschillende situatieschetsen, in het belang van verbale én non-verbale communicatie.

Registreren

NL-NON-03293 I oktober 2025